Suid Afrika Geskiedenis: April 2015

Wednesday, 29 April 2015

Slag van Bloedrivier

Die Slag van Bloedrivier is op 16 Desember 1838 naby die Bloedrivier in die huidige KwaZulu-Natal, Suid-Afrika, geveg. Sowat 470 Voortrekkers, onder leiding van Andries Pretorius, het 'n ossewalaer beskerm teen tussen 10 000 en 20 000 Zoeloe-impies. Die Zoeloekrygers, onder Koning Dingaan se regering, is aangevoer deur Dambuza (Nzobo) en Nhlela.

Geskiedenis

Op 15 Desember 1838 het die Voortrekkers inligting verkry dat 'n groot Zoeloemag op pad was. Pretorius het 'n uiters goeie gevegsterrein langs die Bloedrivier (toe die Ncomerivier) gekies, waar die ossewaens in 'n laer getrek is. Ten spyte van mis wat die aand oor die omgewing neergedaal het, was dit die volgende oggend helder. Voor die slag begin het, het die Voortrekkers 'n gelofte voor God afgelê dat, sou hulle gespaar word, hulle 'n kerk sal bou en die dag as 'n sabbat herdenk en hulle kinders van God sal vertel.
Die Zoeloes het die laer herhaaldelik onsuksesvol aangeval totdat Pretorius ná twee uur 'n groep perderuiters beveel het om die laer te verlaat en die Zoeloes aan te val. In die struweling het Pretorius ook 'n assegaaiwond aan sy linkerhand opgedoen.

Ten spyte van die feit dat die Voortrekkers vuurwapens teen die Zoeloes se assegaaie gebruik het en 'n goeie ligging gehad het, het hulle steeds geglo dat hulle nie sonder God se hulp sou kon oorleef nie. Die Britse weermag het met duisende opgeleide soldate met selfs beter vuurwapens teen die Zoeloes geveg en die meeste Britse soldate het in die geveg omgekom. Uiteindelik is slegs drie Voortrekkers gewond en geen dood nie; dít teenoor meer as 3 000 Zoeloekrygers wat gesterf het. 16 Desember is 'n openbare vakansiedag in Suid-Afrika; voor 1994 was dit as Geloftedag bekend, en tans as Versoeningsdag.

Deelnemers aan die Slag van Bloedrivier

Hier volg 'n lys van 'n aantal persone wat aan die Slag van Bloedrivier deelgeneem het: Hoofkommandant: Pretorius, Andries Wilhelmus Jacobus
Assistent-HoofKmdt: Landman, Karel Pieter

Kommandante:

Hoofkommandant

Pretorius, Andries Wilhelmus Jacobus

Assistent-HoofKmd

Landman, Karel Pieter

Kommandante

Jacobs, Pieter Daniël
de Lange, Johan Hendrik (Hans Dons)
Potgieter, Jacobus (Koos)
Erasmus, Stephanus
Uys, Jacobus Johannes
Meyer, Lucas Johannes

Laerkommandante

Pretorius, Albertus (ook kanonnier)
Erasmus, Lourens
Moolman, Piet (Rooi Piet)
Fronemann, Christoffel Cornelis

Veldkornette

Steyn, Johannes C
Viljoen, Gert
Pretorius, Hercules Albertus (Bart)
van Staden, Gert
Lombard, Stephanus
Scheepers, Jan
Fourie, Hermanus
Cowie, William
Labuschagne, Casper
Joubert, Jan (ook kanonnier)

Godsdiensleiers

Cilliers, Sarel Arnoldus
du Plessis, Jan (ook 'n Veldkornet)
Joubert, Pieter J
de Bruyn, Petrus Frederik

Kanonniers

Rudolph, Petrus Johannes
Pretorius, Gerhardus
Venter, Willem Daniel

Manskappe

Aucamp, Pieter Josua
Badenhorst, H
Badenhorst, P
Bantjes, Jan Gerritze
Beneke, Johannes
Bester, Barend Jacobus
Bester, Lourens Rasmus
Bester, Paul Michiel
Bezuidenhout, Daniël
Biddulph, Thomas Jervis
Bierman, Isak
Biggar, Alexander Harvey
Bodes, Barend
Bornman, Johannes Jurgens
Boshoff, Jakobus (Jan)
Botha, Ernst Adriaan Lodewyk
Botha, Hendrik
Botha, J C
Botha, Jan
Botha, L
Botha, P J
Botha, P R
Botha, T F
Botha, Theunis
Bothma, Carel A
Bothma, Daniël
Breytenbach, Chris
Breytenbach, Izaak Johannes
Breytenbach, Jacob Coenraad
Breytenbach, Johan Hendrik
Breytenbach, Johannes Jacobus
Bronkhorst, Johannes Jacob
Bronkhorst, Johannes Jacobus
Bronkhorst, Samuel Johannes
Bruwer, Eduard Christiaan Daniël
Bruwer, Hans
Bruyn, Piet
Buitendagh, Carel Hendrik
Burger, Jacobus Johannes
Burger, S W
Buys, Piet
Claassens, Christiaan
Coetzee, Cornelis (P-zn)
Coetzer, J J
Coetzer, Philippus Jeremias
Coetzer, Thys
Combrinck, G
Cronjé, Abraham
Cronjé, Piet
Davel, Henning
Davel, Jan
Dannhauser, Thomas Richard
de Beer, C (Snr)
de Beer, Abraham
de Beer, Christiaan M
de Beer, Jan Christiaan
de Beer, Johannes A
de Beer, Stephanus A (Snr)
de Beer, Zacharias Jacobus
de Clercq, Abraham
de Clercq, Barend
de Clercq, C
de Clercq, Jacob
de Jager, Frederick Johannes
de Jager, Izak J
de Jager, Johannes Wilhelmus
de Jager, Lodewyk
de Lange, Adriaan (Jnr)
de Lange, Robert
de Wet, Kootjie
de Wet, P
de Winnaar, S
Dreyer, C Sr.
Dreyer, F
Dreyer, I
du Plessis, Francois
du Plessis, Jan
du Plessis, P
du Plooy, Hendrik
du Plooy, Willem
du Plooy, Wouter
du Preez, P D
Deysel, F
Engelbregt, Adriaan
Engelbregt, E
Engelbregt, Gerhardus
Engelbregt, H (jong)
Engelbregt, H H (Snr)
Engelbregt, Johannes Hendrik
Enslin, Johannes Jacobus
Erasmus, Antonie
Erasmus, Barend
Erasmus, Cornelis
Erasmus, Daniël Elardus
Erasmus, Hans
Erasmus, Jacobus
Erasmus, Pieter Erasmus
Erasmus, Stephanus E
Esterhuizen, Jan
Ferreira, Marthinus Stephanus
Fick, Hendrik
Fisher, Jan
Fourie, Christiaan Erns
Fourie, Dirk S
Fourie, Hermanus
Fourie, Philip1
Garden, Kapt. (Engels)
Geers, Carel
Giezing, Fredrich
Goosen, Marthinus2
Gouws, Daniël
Gouws, Jacob I
Gouws, J Marthinus
Gouws, P
Greyling, Jan Cristoffel
Greyling, Pieter Jacobus
Grobbelaar, Nicolaas
Grobbelaar, Pieter Schalk
Grove, Hermanus Gerhardus
Hammes, Pieter Johannes
Hattingh, C
Hattingh, Francois
Hattingh, Johannes Dewald
Hattingh, Johannes Hendrik
Herbst, M
Heydenreich, Cornelis Frederik
Human, P G
Jacobs, Gabriël Gerhardus Nic
Jacobs, Pieter Daniël
Jacobsz, Jan
Janse van Rensburg, Lukas
Janse van Rensburg, Nicolaas M (C-zn)
Janse van Vuren, Luckas Gerhardus
Janszen, Willem
Jordaan, Willem
Joubert, Abraham Benjamin
Joubert, Gideon
Joubert, Jan (Jacs-zn)
Joubert, Jan (jnr.)
Joyce, Robert
Kemp, G
Kemp, Jacobus
Kemp, Petrus J
Klaassen, P
Klopper, H
Klopper, Jacobus
Koekemoer, C
Koekemoer, Marthinus
Kritzinger, Lewis
Kruger, Jan
Kruger, P E
Kruger, T J
Laas, Cornelius
Laas, Mathys
Labuschagne, J P
Labuschagne, J H (Jan Groen)
Labuschagne, Willem Adriaan
Landman, A K P (Snr)
Landman, Jan (Doringberg)
le Roux, D
le Roux, Nicolaas
Leech
Liebenberg, Christiaan Jacobus
Liebenberg, Christiaan Jacobus
Lindeque, G (Snr)
Lindeque, Petrus
Lombard, Hans
Lombard, Hermanus Antonie
Lombard, S
Lotter, Johannes
Ludick, M J
Malan, D J J
Malan, David D
Malan, Jacob Jacobus
Malan, Stephanus
Marais, Coenraad
Marais, Johannes L
Marais, Stephanus Abraham
Marcus, F
Mare, Wynand Wilhelmus
Maritz, Pieter
Maritz, Salomon Gerhardus
Maritz, Salomon Stephanus
Martens, Hendrik Jacobus
Martens, Jan Thomas
Marx, Frans
Meintjes, Albertus Jacobus
Meinties, Jacobus William
Meintjes, Schalk
Mey, Christiaan Lodewyk
Meyer, Jacob
Meyer, Jan
Meyer, Lukas (L-zn)
Meyer, Theodorus
Mienie, Carel Johannes Hendrik
Mienie, Frederik Christiaan
Mienie, Johannes Willem
Mienie, Willem Jacobus
Moolman, I
Muller, Christiaan
Muller, Jan
Naudé, (Philip) Jacob
Naudé, Philip Jacobus
Naudé, Francois Paulus
Neethling, Hendrik Ludolf
Neethling, Schalk Willie
Neethling, Willem
Nel, Louis J
Nell, Theunis Jacobus
Nell, Willem Gabriel
Nortjé, Joachim
Oberholzer, Jan Albert
Olivier, (Lang) Gert
Olivier, Ockert
Oosthuizen, A
Oosthuizen, Jan (J-zn)
Oosthuizen, J J (Snr)
Oosthuizen, Marthinus Jacobus
Opperman, C
Opperman, D
Parker, Edward
Pieters, Coenraad
Pieterse, Frederik
Pieterse, H J
Pieterse, Nicolaas
Potgieter, Cornelis
Potgieter, Evert F
Potgieter, Hendrik
Potgieter, Jurgen
Potgieter, Matthys
Potgieter, Petrus Hendrik Theunis
Potgieter, Theodorus
Pretorius, A P
Pretorius, Barend
Pretorius, Dewald Johannes
Pretorius, Gideon
Pretorius, Henning Petrus Nicolaas
Pretorius, Marthinus Wessel
Pretorius, Nicolaas
Pretorius, Petrus Gerhardus
Pretorius, Petrus Gerhardus
Pretorius, Samuel
Pretorius, Willem H
Pretorius, Willem Jacobus
Prinsloo, Jochemus Johannes Petr
Prinsloo, N J
Prinsloo, Willem P
Raads, D
Raath, Philip
Raath, Pieter
Raath, Roelof
Raatz, Gerrit1
Ranger, Simon
Reineke, Adam
Retief, Jacobus
Robbertse, I
Robbertse, Jan
Robbertse, Matthys
Roets, Hendrik
Rood
Roos, Cornelis J
Roos, Gysbert
Roscher, P
Roux, Dirk
Rudolph, Jacobus Andreas
Rudolph, Johann(es) Bernard
Rudolph, Gerhardus Jacobus
Scheepers, Coenraad F (swaer v. Erasmus Smit)
Scheepers, Gert
Scheepers, H
Scheepers, J A
Scheepers, Jacobus Johannes
Scheepers, Stephanus Johannes
Scheepers, M (G-zn)
Scheepers, Marthinus
Schoeman, Gert
Schoeman, Johannes
Schutte, Jan Harm Thomas
Slabbert, G
Smit, Andries Adriaan
Smit, Chr. (C-zn)
Smith, F
Snyman, Coenraad F W
Snyman, J H
Steenkamp, Hermanus
Steenkamp, Jan Harm
Steenkamp, Piet L
Steenkamp, Thomas Ignatius
Steyn, Hermanus
Steyn, Johannes Christoffel
Steyn, Pieter
Strydom, D J
Strydom, Hendrik
Strydom, J
Strydom, Pieter Gerhardus
Swanepoel, Willem
Swart, Marius
Swart, Pieter Johannes
Uys, Dirk Cornelis
Uys, Jacobus Johannes
Uys, Jan C
Uys, Petrus Lafras (Piet Hlobane)
van den Berg, Hendrik
van den Berg, Hendrik Stephanus
van der Berg, Isak
van der Merwe, Andries
van der Merwe, C
van der Merwe, Christiaan Pieter
van der Merwe, Frederik J
van der Merwe, Jan
van der Merwe, Josias
van der Merwe, L P
van der Merwe, Lukas J
van der Merwe, M
van der Merwe, Willem
van der Schyff, D
van der Schyff, J D
van Deventer, Jan
van Dyk, Joseph
van Dyk, Sybrand
van Gass, Ferdinand Paul George
van Gass, J F
van Jaarsveld, A
van Loggerenberg, Hendrik
van Niekerk, Izak Andries
van Niekerk, J A P
van Niekerk, Pieter Johannes
van Rooyen, Cornelis J
van Rooyen, Dirk
van Rooyen, G T
van Rooyen, Gert F
van Rooyen, Gert Reinier
van Rooyen, I
van Rooyen, Lukas
van Rooyen, Stephanus
van Schalkwyk, Christiaan
van Schalkwyk, Gert
van Staden, Cornelis
van Staden, V C
van Straten, Jacob
van Venen, D
van Vuuren, P
van Zyl, Jacobus
Venter, Albert
Venter, C I
Venter, P A
Venter, Willem Daniel
Vermaak, Cornelis
Vermaak, Johannes Gerhardus
Viljoen, Christoffel
Viljoen, Gideon
Viljoen, Johan H
Viljoen, M
Viljoen, Sarel
Visagie, Jan
Visser

Kulturele Erfenis

Die Bloedrivier-slagveld, Plaas Vechtkop 168, Utrecht Distrik, is 'n provinsiale erfenisterrein, en word beskerm in gevolge van die Wet op Nasionale Erfenishulpbronne (25/1999).

Voortrekkers

Die Voortrekkers het tydens die Groot Trek vanaf 1836 vanuit die Kaapkolonie na die binneland van suidelike Afrika getrek. Meeste trekkers het met hulle hele gesin en al hulle besittings, vee en werkers ingesluit, vanuit die Oos-Kaap met ossewaens getrek. Die rede vir die massa-migrasie is steeds nie heeltemaal duidelik nie. Dit word gemeen dat die Frans-Nederduitse setlaars ongelukkig was oor die Britse regering se hardkoppigheid en hul streng beleid. Dit word ook gemeen dat die natuurlike weiding van die Transvaal en Natal meer aanloklik as die Kaap en die droë Karoo was.
Van die vernaamste leiers was Piet Retief, Gerrit Maritz, Andries Pretorius, Louis Tregardt, Hendrik Potgieter, Sarel Cilliers en Piet Uys.
Onder leiding van Gerrit Maritz en Piet Retief het 'n groep voortrekkers na Natal getrek in die rigting van die huidige hoofstad, Pietermaritzburg. Hulle het onderhandel met die leier van die Zoeloes, die regerende stam in daardie gebied, om 'n stuk grond te verkry. Die leier van die Zoeloes, Dingaan, het die Voortrekkers toe om die bos gelei met die transaksie; 'n groot groep trekkers, waaronder Piet Retief, is deur Dingaan laat vermoor. Later is die oorlewendes deur 'n oorweldigende Zoeloemag aangeval te Bloedrivier (vandag Nacome-rivier). Die Voortrekkers het egter die Slag van Bloedrivier gewen en later stig hulle die Republiek van Natalia. Dié is later deur die Britse Ryk oorgeneem.
Teenstrydig met algemene denke was die Voortrekkerbeweging in die 1840's/1850's nie 'n wit beweging nie, maar wel 'n wit-geleide beweging. Daar was menigte 'boere' wie se swart slawe na vryspraak vrywillig saamgetrek het a.g.v. die politieke ongerief in die Kaap.

Thursday, 23 April 2015

Piet Retief

Pieter Mauritz Retief, beter bekend as Piet Retief, was 'n Voortrekkerleier wat op 12 November 1780 op die plaas Welvanpas naby Wellington, Wes-Kaap, gebore is.

Vroeë dae

Verhuis as jongman na die Oos-Kaap en vestig hom op die plaas Mooimeisjesfontein. In 1814 trou hy met Magdalena A. Greyling, weduwee van veldkornet Abraham Greyling van Albanie. Na sy huwelik het Retief hom permanent aan die oosgrens van die Kaapkolonie gevestig en is hy beskou as die rykste man in die distrik Albanie. Hy ervaar baie wisselvallighede in boerdery én sake. Hy veg in die grensoorloë en word in 1822 aangestel as veldkommandant van die distrik Albanie. Na mislukte besigheid in Grahamstad het hy in die Winterberg gaan boer, waar hy die nie-amptelike leier en die algemene voorspraak van die hele boeregemeenskap by die Regering was. Na die grensoorlog van 1834/’35 het hy as pleitbesorger opgetree van die verarmde grensbewoners teenoor luitenant-goewerneur Stockenström.

Groot Trek

Hy word woordvoerder vir Trekkers in krisis wat uitloop op die Groot Trek. Word een van hulle leiers. Reik geskiedkundige manifes uit op 22 Januarie 1837 om die doel van die Groot Trek te verduidelik. Drie maande later is hy en sy geselskap by die ander Emigrante tussen Thaba ’Nchu en Vetrivier. Gerrit Maritz en Hendrik Potgieter was toe pas terug van die strafekspedisie teen Silkaats; dog ondanks die gewig wat hierdie prestasie in die skaal gewerp het en die feit dat Retief se geselskap nie die grootste was nie, is hy tot Goewerneur van die Emigrante gekies. Sy eerste taak was om vrede te maak tussen Potgieter en Maritz, wat intussen nie meer so goed met mekaar oor die weg kon kom nie.

Daarna het hy verdrae van vrede en vriendskap gesluit met die naburige inboorlingkapteins soos Moshesh, Maroko, Tawane en Sikonyella. ’n Tydperk van besluitloosheid het nou gevolg, daar dit nie ’n maklike taak was om die toekomstige tuiste van die Emigrante te kies nie. Hy sou daarheen gaan en van die Zoeloekoning Dingaan ’n stuk grond vir sy mense ruil. Intussen het hy briewe aan luitenant-goewerneur Stockenström gerig om die planne van die Trekkers uiteen te sit en hul onafhanklikheid te beklemtoon. Hy skryf onder andere: “Ek het my geboorteland nie verlaat om in duisternis te leef met die Britse Regering of met diegene van my medeburgers wat agtergebly het nie; dit is my sterk begeerte om ’n vrye verkeer met hulle te handhaaf.” Ondanks alles wat hy en sy landgenote in die Kolonie moes verduur, is hy te grootmoedig om enige gevoel van vyandigheid te koester. In Port Natal is Retief baie hartlik deur die Engelse nedersetters aldaar ontvang, wat hom ook ’n adres aangebied het

Afskrif van die verdrag tussen Retief en Dingaan, gedateer 4 Februarie 1838. Dit is 10 maande later in ’n saalsak naby Retief se stoflike oorskot gevind.

Dit is bekend hoe hy van Dingaan die belofte verkry het van ’n groot stuk grond, op voorwaarde dat hy ’n aantal beeste sou terugbring wat deur Sikonyella gesteel is. Al moes dit vir Retief ’n baie vernederende opdrag gewees het, het hy nietemin toegestem, omdat hy besef het dat daar groter belange as eie eergevoel op die spel was. ’n Ekspedisie het na Sikonyella gegaan, hy is met ’n lis gevang en die gesteelde vee is daarop teruggeneem. By die laers teruggekeer, op weg om die vee aan Dingaan terug te besorg, is Retief van verskeie kante, onder andere deur Maritz, versoek om nie weer na Umgungundlovu te gaan nie. In sy opregtheid, en ook miskien omdat hy nie voldoende kennis gedra het van die mentaliteit van die inboorlinge nie, het Retief nooit aan verraad gedink nie. Buitendien wou hy dit nie waag om Dingaan ook maar die minste aanstoot te gee of agterdog by hom te wek nie, want dan kon hy dalk weier om die koopkontrak te teken. Hy het dus verkies om liewer sy eie lewe in gevaar te stel. Die gevolg was dat die noodlottige tog, wat op die vreeslike moord van 6 Februarie 1838 uitgeloop het, met sewentig uitgesoekte manne onderneem is.
Die dorp Piet Retief, Mpumalanga, is na hom genoem, asook (gedeeltelik) Pietermaritzburg, die hoofstad van KwaZulu-Natal.
Daar word dikwels gemeen dat die “Maritz”-gedeelte van Pietermaritzburg van die begin af ’n vernoeming was van Gerrit Maritz. ’n ander Voortrekkerleier. In werklikheid was Pietermaritzburg oorspronklik PietermaUritzburg, waarmee sowel Retief se eerste as sy tweede voornaam in die pleknaam vervat is. Dit was eers later dat die “u” weggelaat is en daar gereglementeer is dat Maritz ook in die pleknaam onthou sou word.

Jan van Riebeeck

Johan Anthoniszoon (Jan) van Riebeeck (Culemborg, 21 April 1619 – Batavia, 18 Januarie 1677), was die stigter van die eerste kolonie in Suid-Afrika in opdrag van die Verenigde Oos-Indiese Kompanjie (VOC). Sy stigting by die Kaap die Goeie Hoop groei tot die Kaapkolonie, die Unie van Suid-Afrika en uiteindelik die Republiek van Suid-Afrika.

Van Riebeeck word groot in Schiedam as die seun van 'n dokter en trou daar met Maria de la Quellerie op 28 Maart 1649. Sy sterf in Malakka op 2 November 1665.
Van Riebeeck vul al vanaf 1639 'n aantal poste by die VOC: eerste vertoef hy in Batavia as dokters-assistent, waarna hy Japan besoek. Sy belangrikste pos was as hoof van die handelspos in Tonkin, Viëtnam, maar hy word teruggeroep nadat dit aan die lig kom dat hy homself aan private handel skuldig gemaak het. In 1651 word hy uitgestuur om 'n verversingstasie in te rig by die Kaap die Goeie Hoop aan die suidpunt van Afrika.

Op 6 April 1652 land Van Riebeeck in Tafelbaai, plant die vlag van die VOC en kies die plek waar die Fort de Goede Hoop opgerig moet word, die eerste Nederlandse nedersetting aan die Kaap. Van Riebeeck en sy 90 koloniste (onder wie agt vroue is) lê tuine aan om vrugte en groente te verbou om die VOC-skepe wat by die kolonie aandoen, mee te kan voorsien. Vleis word verkry deur middel van ruilhandel met die plaaslike Khoikhoi-stamme, wat deur die Nederlanders Hottentotten genoem word.

Op 17 Desember 1652 ontdek Van Riebeeck die komeet C/1652 Y1, die eerste komeet wat in Suid-Afrika ontdek is.
Van Riebeeck bly die leier van die kolonie tot 7 Mei 1662, toe hy na sy nuwe amp in Batavia vertrek. Hy is deur Zacharias Wagenaer
opgevolg as kommandeur van Kaap die Goeie Hoop.
Sy geboortehuis in Culemborg is tans 'n eiendomsagentskap.

Jan van Riebeeck is van kulturele en geskiedkundige betekenis vir Suid-Afrika. Hy word deur die Afrikaners beskou as die grondlegger van die Afrikanervolk. Dit het onder meer uiting gekry in die feit dat sy gesig op posseëls en die Suid-Afrikaanse banknote en munte verskyn het van die 1940’s tot 1993 toe die Suid-Afrikaanse Reserwebank die Suid-Afrikaanse geld na ’n apolitiese ontwerp van die fauna en flora van die verskillende streke verander het. Die beeld wat op die Suid-Afrikaanse banknote gebruik is was waarskynlik nie dié van Van Riebeeck nie, maar van Bartholomeus Vermuyden.

6 April was voor 1994 in Suid-Afrika bekend as Van Riebeeckdag en is later herdoop tot Stigtingsdag maar nadat die ANC die regering oorgeneem het, is die dag as ’n vakansiedag laat vaar. Sy beeld verskyn op geen amptelike posseëls of geldstukke nie, maar in Adderleystraat in Kaapstad staan nog ’n standbeeld van hom en sy vrou.
Die wapen van die stad Kaapstad is gebaseer op die Van Riebeeck-familiewapen.

Baie Suid-Afrikaanse dorpe en stede en strate na hom vernoem. Riebeek-Kasteel is een van die oudste dorpe in Suid-Afrika en is 75 km vanaf Kaapstad geleë in die Riebeek-vallei saam met Riebeek-Wes, sy susterdorp.
Hoërskool Jan van Riebeeck is ’n Afrikaanse hoërskool in Kaapstad.

Die Gelofte van Jan van Riebeeck, 6 April 1654

Hier volg die gelofte van Jan van Riebeeck:

Waar dit vandag die tweede verjaarsdag is van die dag waarop ons deur die HERE gelei, met die skepe Drommedaris, Reyger en De Goede Hoop hier ter plaatse behoue aangeland het om hierdie vesting en kolonie na die bevel van ons here en meesters Here XVII – die Direkteure van die VOC te bou en te bestendig, en opgelet dat God die HERE alle sake tot vandag toe met vele seëninge voorspoedig en na wense laat verloop en laat slaag het, daarom het ons besluit, en ook vir die eerste keer begin om hierdie dag, die 6de April, tot eer van God met danksegging te vier en vir altyd tot ‘n vasblywende dank- en biddag in te stel, sodat daarby die weldade van die HERE wat aan ons bewys is, deur ons nakomelinge nooit vergeet mag word nie, maar altyd tot eer van God in gedagtenis en herinnering gehou sal word.

Here XVII – die Direkteure van die VOC
Die Here Sewentien is die naam gegee aan die beheerraad van die Verenigde Oos-Indiese Maatskappy (VOC).
Die stede, Amsterdam, Rotterdam, Delft, Enkhuizen, Middelburg en Hoorn is in die VOC, as ses kamers verteenwoordig. Elke kamer het 'n aantal afgevaardigdes gehad wat op die beheerraad gedien het. Die raad het bekend gestaan as die Here Sewentien (Here XVII).
Die Here XVII het gewissel (soos 'n Direksie van 'n maatskappy vandag) en was gekose uit eie midde deur die verskeie kamers. Van die lede was 6 uit Amsterdam, 4 uit Zeeland (Middelburg), 1 uit Delft, 1 uit Hoorn en 1 uit Enkhuizen. Die verdeling was vryelik gebaseerd op die kapitaal wat uit die streke gekom het na die koffers van die VOC. Die 17de lid was altyd toegevoeg duer 'n kamer anders as Amsterdam, om te verhoed dat die Amsterdamse kamer nie die bestuur oorheers nie.
Vergaderings is aanvanklik twee maal per jaar gehou en later drie maal per jaar. Die vergaderings was geroteer - 6 jaar agtereenvolgens in Amsterdam en dan twee maal agtereenvolgends in Middelburg.

Jan van Riebeeck se gebed (1652)

Barmhartige, genadige God en hemelse Vader, volgens u goddelike wil is ons geroep om die sake van die Verenigde Nederlands Geoktrooieerde Oos-Indiese Kompanjie hier aan die Kaap die Goeie Hoop te bestuur. Met hierdie doel voor oë is ons met ons Raad in u heilige Naam vergader om met die Raad se advies sodanige besluite te neem waarmee ons die Kompanjie se belange die beste kan bevorder. Ons is hier om die wet te handhaaf en om, as dit moontlik is, onder hierdie wilde en onbeskaafde mense u ware gereformeerde Christelike leer voort te plant en bekend te maak tot lof van u heilige Naam en tot voordeel van die wat oor ons regeer. Hiertoe is ons sonder u genadige hulp allermins in staat. Daarom bid ons U, allerhoogste Vader, dat U met u vaderlike wysheid by ons sal bly. Ons bid dat U self leiding in ons vergadering sal gee en ons harte so verlig dat alle verkeerde hartstogte, tweedrag en ander dergelike gebreke van ons geweer sal word sodat ons harte van alle menslike hartstogte skoon sal wees. Laat ons gemoedere so ingestem wees dat ons in ons beraadslaging niks anders beplan of besluit nie as dit wat mag strek tot grootmaking en lof van u allerheiligste Naam en tot diens van die wat oor ons regeer. Laat ons nie in water mate ook al op eie voordeel of winsbejag let nie, maar net op die uitvoering van ons opdragte en dit wat vir ons saligheid nodig is. Ons bid en vra dit in die Naam van u geliefde Seun, ons Heiland en Saligmaker, Jesus Christus ... wat ons leer bid het: Ons Vader wat in die hemel is, ... Amen

Nederlanders en Xhosas in die Kaap

Die geskrewe geskiedenis van Suid-Afrika begin op 6 April 1652 toe 'n verversingstasie by die Kaap van Goeie Hoop deur Jan van Riebeeck namens die Verenigde Oos-Indiese Maatskappy gevestig is. Wat hulle hier gevind het was geen universiteite, geen biblioteke, geen tegnologie en geen kultuur. Hulle het 'n mensdom hier ontmoet genaamd die Koi San, wat op die brink van die oermens gevestig was. Dié antieke mensdom het op daardie stadium nog nie eers die wiel ontdek nie. In die Kaap was geen sien van enige ander beskawings behalwe die Koi San. Vir die grootste deel van die 17de en 18de eeue was die vestiging, wat stadig aan die uitbrei was, 'n Nederlandse besitting. Die Nederlandse setlaars het uiteindelik naby die Visrivier met die Xhosas, wat besig was om in 'n suidwestelike rigting uit te brei, in aanraking gekom. Ook hulle was 'n baie primitiewe en selde beskaafde nomadiese trekvolk wat in hulle beslag geen form van ontwikkeling of tegnologie gehad het, behalwe die vorm van ystertydperk tipe assegaaie nie. Ook hulle het nie die wiel al uitgevind nie en was afhanklik van die spies en die assegaai op oorlewing.

'n Reeks oorloë, wat as die Kaapse grensoorloë bekend staan, het hierop gevolg. Die oorloë is meestal deur botsende belange veroorsaak en veediefstal. Om arbeidstekorte in die Kaap te verlig, is slawe uit Indonesië, Madagaskar, en Indië deur die Nederlandse owerheid ingevoer. Die meeste afstammelinge van dié slawe, wat gereeld met Nederlandse setlaars getrou het, is later saam met die oorblyfsels van die oorspronklike Khoikhoi as Kaapse kleurlinge en "Kaapse Maleiers" geklassifiseer. Hierdie twee groepe verteenwoordig sowat vyftig persent van die bevolking van die provinsie Wes-Kaap. Die Europese immigrante uit Nederland is onder meer aangevul deur Duitsers en Franse Hugenote.